ရင္သားကင္ဆာ တားဆီးကာကြယ္ရန္ အေကာင္းဆံုး အၾကံျပဳခ်က္မ်ား

အမ်ိဳးသမီးေတြ အမ်ားဆံုး ခံစားရတဲ့ ေ၀ဒနာေရာဂါမ်ားအနက္ ရင္သားကင္ဆာကလည္း တစ္ခုအပါအ၀င္ပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္ သင့္အေနနဲ႕ ဘယ္လို ၾကိဳတင္ကာကြယ္ရမလဲဆုိတဲ့ အခ်က္ေလးေတြကို ခုလို ေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။ 

၁. အဝလြန္ျခင္းမွ ကာကြယ္ပါ 

ရင္သားကင္ဆာဟာ ေသြးဆံုးျပီးေနာက္ပိုင္း အခ်ိန္မ်ားတြင္ အျဖစ္မ်ားျပီး အဝလြန္ကဲမႈက ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ေပၚမယ့္ အခြင့္အေရးကို ပိုမိုျဖစ္ေစပါတယ္။ ထို႔ေၾကာင့္ အဝလြန္ကဲမႈကို ေရွာင္ၾကဥ္တားဆီးျပီး ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ၂၅ ကီလိုဂရမ္ေအာက္ ထိန္းထားပါ။ 
ေဘာ္လီႀကပ္ႀကပ္တီးတီး မဝတ္သင့္ပါ
၂. အလြန္ျခင္းမွကာကြယ္ဖို႔ က်န္းမားေရးႏွင့္ကိုက္ညီစာစားေသာက္ပါ 

ဟင္းသီးဟင္းရြက္ႏွင့္သစ္သီးဝလံမ်ားကို မ်ားမ်ား စားသံုးျပီး အခ်ိဳပါေသာေဖ်ာ္ရည္မ်ား၊ ကစီဓါတ္ႏွင့္ အဆီဓါတ္ပါတဲ့ အစားအစာမ်ားကို ေလွ်ာ့စားပါ။ ငါး သို႔မဟုတ္ ၾကက္ရင္အံုႏွင့္ အမဲသားကဲ့သို႔ အဆီနည္းတဲ့အသားငါးမ်ားကို မွ်တစြာစားသံုးပါ။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ မစားပါနဲ႔။ ဂ်ဳံ၊ ဆန္တို႔ကို စားသံုးပါ။ သား၊ငါးဆီမသံုးဘဲ သစ္သီးဝလံဆီကို ေရြးခ်ယ္သံုးစြဲပါ။ 

၃. သြက္သြက္လက္လက္ ေနထိုင္ပါ 

အသက္အရြယ္အိုမင္းရင့္ေရာ္ေတာင္မွ သြက္သြက္လက္လက္ေနထိုင္ျခင္းဟ ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ေစမႈကို ၁၀ မွ ၃၀ ရာႏႈန္းအထိေလွ်ာ့ခ်ေပတယ္လို႔ သုေတသနတစ္ခုက အၾကံျပဳေျပာဆိုထားပါတယ္။ တစ္ပတ္ ငါးရက္ မိနစ္ ၃၀ ခန္႔လမ္းေလွ်ာက္ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ေပးရံုႏွင့္ ကာကြယ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ 

၄. အရက္မေသာက္ပါနဲ႔ ဒါမွမဟုတ္ နည္းနည္းေသာက္ပါ 

အရက္ေသစာေသာက္သံုးျခင္းဟာ ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ေစတဲ အခြင့္အလမ္းကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအေနႏွင့္ တစ္ေန႔တစ္ခြက္ထက္ ပိုမေသာက္သင့္ေပ။ 

၅. ေဆးလိပ္မေသာက္ပါနဲ႔ 

စြဲျမဲစြာေဆးလိပ္ေသာက္သံုးျခင္းဟာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ေစတယ္လို႔ သုေတသနတစ္ခုက အၾကံျပဳထားပါတယ္။ 

၆. ကေလးေမြးရင္ မိမိကေလးအား မိခင္ႏို႔ခ်ိဳကို တိုက္ေကၽြးပါ 

မိမိကေလးအား စုစုေပါင္းအနည္းဆံုး မိခင္ႏို႔ရည္ခ်ိဳ ၁ ႏွစ္ တိုက္ေကၽြးျခင္းဟာ မိခင္အားရင္သားကင္ဆာျဖစ္ေပၚျခင္းမွ ေလွ်ာ့ခ်ေပးပါတယ္။ 

၇. ရင္သားကင္ဆာရွိ/မရွိ ပံုမွန္စစ္ေဆးၾကည့္ပါ 

ဘယ္လိုစစ္ေဆးမႈလိုအပ္သနည္းႏွင့္ ဘယ္ေလာက္ထိစစ္ေဆးရမယ္ကို ဆံုးျဖတ္ရန္ သင့္ဆရာဝန္ႏွင့္ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္ေပးသူမ်ားရဲ႕ အၾကံျပဳခ်က္မ်ားအတိုင္း လိုက္နာေဆာင္ရြက္ပါ။ တကယ္လို႔ သင့္မွာ ရင္သားကင္ဆာမ်ိဳးဗီဇ (BRCA)ရွိရင္၊ မိသားစုမွာ ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ခဲ့ရင္ ဒါမွမဟုတ္ အရင္က ရင္သားမွာအနာရွိခဲ့ရင္ ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ဖို႔မ်ားတာေၾကာင့္ သင့္ဆရာဝန္ႏွင့္ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္ပါ။ ပါဝင္ႏိုင္တဲ့ 

စစ္ေဆးမႈေရြးခ်ယ္စရာမ်ား မွာ 

(က) အပိုစစ္ေဆးျခင္း - အခ်ိဳ႕အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္ သံလိုက္စက္ကြင္းသံုးပံုရိပ္ေဖာ္စစ္ေဆးျခင္း (MRI) ႏွင့္ အယ္ထရာေဆာင္းႏွင့္ စစ္ေဆးျခင္းဟာ ပံုမွန္ဓါတ္မွန္ရိုက္စစ္ေဆးမႈအား အခ်က္အလက္မ်ားအားျဖည့္ေပးပါတယ္။ 

(ခ) မေဟာ္မုန္းထိန္းခ်ဳပ္ေဆး - ရင္သားကင္ဆာရွိေနတဲ့အသိုက္အဝိုင္းမွ အမ်ိဳးသမီးမ်ား သို႔မဟုတ္ အသက္ ၆၀ ေက်ာ္ အမ်ိဳးသမီး မ်ားမွာ tamoxifen ၊ raloxifene ႏွင့္ aromatase inhibitors စတဲ့ေဆးမ်ားကဲ့သို႔ မေဟာ္မုန္းထိန္းခ်ဳပ္ေဆးရဲ႕ ဆိုးက်ိဳး၊ ေကာင္းက်ိဳးေတြ ကို ဆရာဝန္ႏွင့္ ေဆြးေႏြးသင့္ပါတယ္။ 

(ဂ) ရင္သားႏွင့္/သို႔မဟုတ္ သားဥအိမ္ဖယ္ရွားလို႔ ေရာဂါကာကြယ္ခြဲစိတ္ကုသမႈ - ရင္သားႏွစ္ဖက္လံုးကို ခြဲစိတ္ဖယ္ရွား ထားတဲ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ားဟာ ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေျခ ၉၀ ရာႏႈန္းေလွ်ာ့နည္းသြားပါတယ္။ သားဥအိမ္ႏွစ္ခုလံုးကို ခြဲစိတ္ဖယ္ရွားထားတဲ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ားဟာ ပံုမွန္အမ်ိဳးသမီးမ်ားထက္ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ထက္ဝက္ေလွ်ာ့နည္းသြားပါတယ္။ ဒီစစ္ေဆးမႈေရြးခ်ယ္စရာမ်ားဟာ အႏၱရာယ္မ်ားတဲ့အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္ အသင့္ေလွ်ာ္ဆံုး နည္းလမ္းမ်ားျဖစ္တယ္။ 

Ref:fredhutch.org