ေဖ့ဘုက္အေၾကာင္းသိသင့္ရာမ်ား
Facebook ကုိ တည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ Mark Zuckerberg က “အြန္လုိင္း privacy ေပ်က္ကြယ္သြားၿပီ“ ဆုိၿပီး လူသိရွင္ၾကား ထုတ္ျပန္ခဲ့သလုိ၊ Facebook ေပၚမွာ privacy ထားဖုိ႔ ဆုိတာ အေတာ္ေလး ခက္ခဲတဲ့ အရာ ျဖစ္ေနတယ္။ အထင္မွားစရာ ျဖစ္တဲ့ settings ထဲမွာ သတင္း အခ်က္အလက္ေတြကုိ သင္နဲ႔ သင့္ မိတ္ေဆြေတြကပဲ ၾကည့္ရႈႏုိင္တဲ့ ပုံစံမ်ိဳး ေပါက္ေနေပမဲ့၊ တျခား အျပင္လူေတြကလည္း ရွာေဖြလုိက္တာနဲ႔ (သုိ႔) ပရုိဂရမ္ ေရးဆြဲသူက ကြန္ရက္စာမ်က္ႏွာေပၚမွာ လူသုံးမ်ားတဲ့ applications ေတြနဲ႔ ဂိမ္းေတြ အမ်ားၾကီးထဲက တခုခုကုိ set up လုပ္လုိက္တာနဲ႔ သင့္ရဲ႕ သတင္း အခ်က္အလက္ေတြကုိ ၾကည့္ရႈႏုိင္သည္။
သိထားရမဲ့ အေရးၾကီးတဲ့ အခ်က္ကေတာ့ Facebook မွာ အေကာင့္တခု ဖြင့္လုိက္တာနဲ႔၊ သင္ ပယ္ဖ်က္လုိ႔ ရေတာ့မွာ မဟုတ္ဘူး။ Facebook က သင့္ရဲ႕ ေတာင္းဆုိခ်က္အရ အေကာင့္ကုိ 'deactivate' လုပ္ေပးႏုိင္ေပမဲ့ သင္ ဆႏၵရွိတဲ့အခ်ိန္မွာ သင့္ရဲ႕ သတင္း အခ်က္အလက္ေတြနဲ႔ settings ေတြကုိ ပကတိ အေျခအေနအတုိင္း အေကာင့္ကုိ 'reactivate' လုပ္ေပးလုိ႔ ရတယ္။ ေဒတာေတြကုိ Facebook ကေန ဘယ္ေတာ့မွ ဖ်က္လုိ႔ ရမွာ မဟုတ္ေတာ့ဘူး။
http://www.facebook.com/terms.php ထဲမွာ - “ဓါတ္ပုံေတြ၊ ဗြီဒီယုိေတြ ('IP content') စတဲ့ အသိဉာဏ္ ဆုိင္ရာ ပုိင္ဆုိင္ခြင့္ထဲမွာ အက်ဳံး၀င္တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြဟာ ေအာက္ပါ privacy နဲ႔ application settings ဆုိင္ရာ ခြင့္ျပဳခ်က္ျဖင့္ အထူးသျဖင့္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔အား အပ္ႏွင္းထားတယ္။ ျခြင္းခ်က္မရွိ လႊဲေျပာင္းႏုိင္၊ ထပ္ဆင့္ ခြင့္ျပဳႏုိင္၊ မူပုိင္ခြင့္ အခမဲ့ျဖင့္ Facebook ('IP လုိင္စင္') နဲ႔ ဆက္စပ္ၿပီး တင္ပုိ႔လုိက္တဲ့ IP အေၾကာင္းအရာေတြကုိ တကမၻာလုံး အတုိင္းအတာနဲ႔ ခြင့္ျပဳခ်က္ေတြကုိ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ုအား ေပးအပ္ထားတယ္။ ဒီ IP လုိင္စင္ဟာ သင့္ရဲ႕ အေၾကာင္းအရာေတြကုိ တျခားသူေတြနဲ႔ မွ်ေ၀မထားဘူး ဆုိရင္၊ သင့္ရဲ႕ IP အေၾကာင္းအရာ (သုိ႔) အေကာင့္ကုိ ပယ္ဖ်က္လုိက္တာနဲ႔ အဆုံးသတ္ ပ်က္ျပယ္သြားမွာ ျဖစ္တယ္။” ေနာက္တနည္းနဲ႔၊ ဒီမွာ တင္ပုိ႔တဲ့ ဘယ္လုိ ေဒတာမ်ိဳးကို မဆုိ Facebook က ပုိင္ဆုိင္ထားၿပီး သူလုိခ်င္တဲ့ ေနရာမွာ အသုံးျပဳႏုိင္ပါတယ္။
အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ နယ္ေျမလုံၿခဳံေရး ဌာနက Facebook နဲ႔ တျခား လူမႈ ဆက္ဆံေရး ကြန္ရက္ေတြကို ေစာင့္ၾကည့္ေနျပီး တျခား အစုိးရေတြကလည္း အလားတူ လုပ္ေဆာင္ဖို႔ အလားအလာမ်ားပါတယ္။
Facebook အေၾကာင္း သိေကာင္းစရာမ်ား -
- Facebook ေပၚက privacy settings ေတြကုိ ႏွစ္ႀကိမ္ စစ္ေဆးပါ။ လူထုရဲ႕ တုိက္တြန္းခ်က္နဲ႔၊ သူတုိ႔ရဲ႕ network ၾကီးထြားလာမႈေၾကာင့္၊ privacy မူ၀ါဒေတြဟာ အၿမဲတမ္း ေျပာင္းလဲေနပါတယ္။
- Facebook ေပၚမွာ 'မိတ္ေဆြဖြဲ႔ျခင္း' (friending) ဆိုတာ သင္နဲ႔ တျခား သုံးစြဲသူကုိ တုိက္ရုိက္ ဆက္သြယ္ေပးၿပီး Facebook ေပၚက သင့္ရဲ႕ သတင္း အခ်က္အလက္ေတြနဲ႔ လႈပ္ရွားမႈေတြကုိ သူတုိ႔ကုိ ၾကည့္ရႈခြင့္ ေပးလုိက္တာ ျဖစ္တယ္။ Facebook ေပၚက သင္ ယုံၾကည္ စိတ္ခ်တဲ့ သူေတြကုိ only to 'friend' အဆင့္မွာ သတ္မွတ္ထားတာ ေကာင္းမြန္တဲ့ အမူအက်င့္ တခု ျဖစ္ပါတယ္။
- အေကာင့္ကေန sign out လုပ္တဲ့အခါတုိင္း သင့္ရဲ႕ အေကာင့္ကုိ de-activate လုပ္ထားဖုိ႔ စဥ္းစားပါ။ ဆုိလုိတာက အေကာင့္ကုိ ပိတ္ထားျခင္းျဖင့္ ေအာ့ဖ္လုိင္းမွာ သင္ ရွိေနတဲ့အခါ တျခား ဘယ္သူကမွ ၾကည့္ရႈလုိ႔ မရတာကုိ ဆုိလုိတယ္။ အေကာင့္ထဲကုိ ျပန္၀င္တဲ့အခါ အလုိအေလွ်ာက္ ျပန္ reactivate လာမွာ ျဖစ္ၿပီး settings အားလုံးဟာ မေျပာင္းမလဲ အရင္အတုိင္း ဆက္ရွိေနမွာ ျဖစ္တယ္။
Twitter ဟာ လက္ကုိင္ဖုန္း တလုံးကေန Updates ေတြကုိ အင္တာနက္ေပၚ အကၡရာ ၁၄၀ လုံး အကန္႔အသတ္နဲ႔ တင္ပို႔ႏုိင္တဲ့ ၀န္ေဆာင္မႈမ်ိဳးကုိ လုပ္ေဆာင္ေပးတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္လည္း သူ႔ကုိ 'အင္တက္နက္ေပၚ ေပးပုိ႔တဲ့ SMS' လုိ႔ ေျပာၾကတာ ျဖစ္တယ္။ Twitter ကေန သင္ တကယ္ သိကၽြမ္းတဲ့ သူေတြမဟုတ္ပဲ၊ သင္ စိတ္၀င္စားေနတဲ့ သူေတြေနာက္ကုိ လုိက္သြားႏုိင္တယ္။ ဆုိလုိတာက သင့္ရဲ႕ ေနာက္လုိက္ေတြဟာ မိတ္ေဆြအရင္းေတြ ျဖစ္ေနစရာ မလုိဘူး၊ ဒါေၾကာင့္ ျပစ္မႈနဲ႔ ပါတ္သက္လာရင္ ပုိၿပီး အခက္အခဲ ရွိလာေစတာ ျဖစ္တယ္။ ဒါေတြေၾကာင့္ လူေတြဟာ မမွန္တဲ့ အေထာက္အထားေတြကုိ အသုံးျပဳတာတုိ႔၊ (သုိ႔) ေဖ်ာက္ဖ်က္တာတုိ႔ လုပ္တဲ့ေနရာမွာ ပုိမုိ လြယ္ကူသြားေစပါတယ္။
Twitter အေနနဲ႔ ၀န္ေဆာင္မႈ စည္းမ်ဥ္းေတြထဲမွာ ေဖၚျပထားတာကေတာ့ - “ဒီလုိင္စင္ ခြင့္ျပဳခ်က္အရ သင့္ရဲ႕ တင္ပုိ႔ခ်က္ေတြကုိ တကမၻာလုံး အတုိင္းအတာနဲ႔ တျခားသူေတြဆီ ေပးပုိ႔ဖုိ႔ ခြင့္ျပဳထားတယ္။ ဒါေပမဲ့ သင္နဲ႔ ပါတ္သက္တဲ့ အရာေတြကေတာ့ သင့္ကုိယ္ပုိင္ပဲ ျဖစ္တယ္ - သင္ တင္ပုိ႔လုိက္တဲ့ အေၾကာင္းအရာဟာ သင့္ကုိယ္ပုိင္ပါပဲ။” (http://twitter.com/terms မွ ကုိးကားခ်က္)
Twitter ဟာ ကြန္ရက္ စာမ်က္ႏွာ တခု ျဖစ္ေပမဲ့၊ လူအေတာ္မ်ားမ်ားဟာ Twitter ကုိ စားပြဲတင္ applications ေတြျဖစ္တဲ့ Twitter clients ေတြကေန အဆက္အသြယ္ လုပ္ဖုိ႔ စီမံေနၾကတယ္။ အကယ္လုိ႔ Twitter client တခုကုိ အသုံးျပဳတယ္ ဆုိရင္ ကြန္ရက္စာမ်က္ႏွာကုိ လုံလုံၿခဳံၿခဳံ အဆက္အသြယ္ လုပ္ဖုိ႔ လုိတယ္။
အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ နယ္ေျမလုံၿခဳံေရး ဌာနက Twitter နဲ႔ တျခား လူမႈ ဆက္ဆံေရး ကြန္ရက္ေတြကို ေစာင့္ၾကည့္ေနၿပီး တျခား အစုိးရေတြကလည္း အလားတူ လုပ္ေဆာင္ဖို႔ အလားအလာမ်ားပါတယ္။
Twitter အေၾကာင္း သိေကာင္းစရာမ်ား
- “Twitter ေပၚမွာ ေရးသားတဲ့ စာေတြကုိ တကမၻာလုံးကေန တခဏအတြင္းမွာ ျမင္ႏုိင္တယ္။ သင္ Tweet လုပ္လုိက္တဲ့အတုိင္း ျမင္ရမွာ ျဖစ္တယ္။” (http://twitter.com/terms ကေန ကုိးကားထားတယ္။)
- Twitter ေပၚမွာ တင္ပို႔သမွ်ဟာ လူထုဆီ ေရာက္ရွိသြားတယ္၊ ဆုိလုိတာက သင့္ရဲ႕ ေနာက္လုိက္ေတြကသာ မဟုတ္ပဲ၊ လူတုိင္းက ျမင္ေတြ႔ႏုိင္တယ္။ အကယ္လုိ႔ အထိခုိက္မခံတဲ့ သတင္း အခ်က္အလက္ကုိ တင္ပုိ႔တယ္ ဆုိရင္ သင့္ရဲ႕ တင္ပုိ႔ခ်က္ေတြကုိ အကာအကြယ္ေပးဖို႔ စဥ္းစားပါ။ tweets ေတြကုိ ကာကြယ္တယ္ ဆုိတာ သင့္ရဲ႕ ေနာက္လိုက္ေတြကပဲ ျမင္ႏုိင္မွာကုိ ဆုိလုိတယ္၊ ဒါေပမဲ့ အဲဒီ ေနာက္လုိက္ေတြကလည္း လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ျပန္ tweet ႏုိင္တဲ့အတြက္ လူသိရွင္ၾကား ျဖစ္သြားႏုိင္ပါတယ္။
- အကယ္လို႔ အရာရွိေတြ (သုိ႔) အစုိးရေတြကုိ ေ၀ဖန္ ပုတ္ခတ္မယ္ ဆုိရင္ ကေလာင္အမည္ (သုိ႔) အေထာက္အထား အတု တခုခုကုိ သုံးစြဲဖုိ႔ စဥ္းစားပါ။
YouTube
Functions မ်ား - ဗီြဒီယုိ ေ၀မွ်ျခင္း၊ အင္တာနက္ အေၾကာင္းအရာကုိ ေ၀မွ်ျခင္းYouTube ကုိ Google က ပုိင္ဆုိင္ထားတယ္။ YouTube ေပၚက သင့္ရဲ႕ ဗြီဒီယုိကုိ ဘီလီယံနဲ႔ ခ်ီတဲ့ သုံးစြဲသူေတြက ၾကည့္ရႈႏုိင္တယ္။ ဒါေပမဲ့၊ အကယ္လုိ႔ Google က လူေတြက သင့္ရဲ႕ ဗြီဒီယုိကုိ မႏွစ္သက္ဘူး ဆုိရင္၊ ပယ္ဖ်က္လုိ႔ ရတယ္။ ဆုိလုိတာက YouTube ဟာ ဗြီဒီယုိကုိ လုံလုံၿခဳံၿခဳံ သိမ္းထားဖုိ႔ ေကာင္းတဲ့ ေနရာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ Google အေနနဲ႔လည္း YouTube ထဲက အေၾကာင္းအရာေတြေၾကာင့္ ဆင္ဆာ အပိတ္မခံရဖုိ႔ အဲဒီ အေၾကာင္းအရာကုိ ဖယ္ရွားပစ္ဖုိ႔ ဖိအားေပး ေလ့ရွိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အကယ္လုိ႔ သင့္ရဲ႕ ဗြီဒီယုိကုိ လူေတြ ၾကည့္ရႈေစခ်င္တယ္ ဆုိရင္၊ YouTube ေပၚမွာ ေကာ္ပီ တခုကုိပဲ တင္ထားပါ - လုံလုံၿခဳံၿခဳံ သိမ္းထားခ်င္တဲ့ တခုတည္းေသာ ေကာ္ပီကုိ YouTube မွာ မတင္ပါနဲ႔။
Google ဟာ ဗြီဒီယုိေတြ အားလုံးကုိ တင္ပုိ႔ေနၾကတဲ့ သုံးစြဲသူ အမည္နဲ႔ တည္ေနရာကုိ ျပတဲ့ ေဒတာ ႏွစ္ရပ္ စလုံးကုိ မွတ္တမ္း တင္ထားၾကတယ္။ အဲဒါကုိ သုံးၿပီး လူတဦးတေယာက္ကုိ ေျခရာခံႏုိင္တယ္ -
YouTube ေပၚမွာ တင္လုိက္တဲ့ ဗြီဒီယုိေတြဟာ သင့္ကုိယ္ပုိင္ ျဖစ္တယ္၊ အဲဒါေတြကုိ YouTube ေပၚမွာ တင္လုိက္ျခင္းျဖင့္ Google ကုိ ျဖန္႔ခ်ီခြင့္ လုိင္စင္ အပ္ႏွင္းထားလုိက္တယ္။
စက္တင္ဘာ ၂၀၁၀ အရ၊ YouTube ကုိ တရုတ္၊ အီရန္၊ လီဘီယား၊ တူနီးရွားနဲ႔ တာ့ခ္မင္နီစတန္ေတြမွာ ပိတ္ဆုိ႔ ခံခဲ့ရတယ္။
YouTube အေၾကာင္း သိေကာင္းစရာမ်ား -
- လူတဦးတေယာက္ရဲ႕ ဗြီဒီယုိကုိ သူရဲ႕ ခြင့္ျပဳခ်က္ မရပဲ မတင္ပုိ႔ပါနဲ႔။ သူက ခြင့္ျပဳလုိက္ရင္ေတာင္၊ မတင္ခင္ ျဖစ္ႏုိင္ေခ် ဂယက္ရုိက္မႈေတြကုိ စဥ္းစားပါ။
- Google/YouTube ကတဆင့္ ေ၀မွ်လုိက္တဲ့ ဗြီဒီယုိေတြရဲ႕ back-up ေကာ္ပီ တခုကုိ အၿမဲတမ္း သိမ္းထားပါ။
- ဗြီဒီယုိကုိ သီးျခား လူတဦးတေယာက္ကုိပဲ ေ၀မွ်မယ္ ဆုိရင္ private setting ကုိ အသုံးျပဳပါ။
Flickr
Functions မ်ား - ဓါတ္ပုံ/ဗြီဒီယုိ ေ၀မွ်ျခင္း၊ အင္တာနက္ အေၾကာင္းအရာကုိ ေ၀မွ်ျခင္းFlickr ကုိ Yahoo က ပုိင္ဆုိင္တယ္။
Flickr မွာ တင္လုိက္တဲ့ အေၾကာင္းအရာဟာ သင့္ကုိယ္ပုိင္ပဲ ျဖစ္တယ္၊ အဲဒါကုိ creative commons licenses (သုိ႔) မူပုိင္ခြင့္အေနနဲ႔ မွတ္ယူႏုိင္တယ္။ အေၾကာင္းအရာေတြကုိ တင္လုိက္ျခင္းျဖင့္ Yahoo ကုိ ဓါတ္ပုံေတြ (သုိ႔) ဗြီဒီယုိေတြကုိ ျဖန္႔ျဖဴးဖုိ႔ ခြင့္ျပဳခ်က္ အပ္ႏွင္းလုိက္တာ ျဖစ္တယ္။
လုိင္စင္ ခြင့္ျပဳခ်က္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္၊ Flickr ဟာ စည္းရုံးလႈံ႕ေဆာ္ပြဲေတြမွာ အသုံးျပဳမဲ့ ဓါတ္ပုံေတြကုိ ရွာေဖြဖုိ႔နဲ႔ လုပ္ေဖာ္ေဆာင္ဖက္ေတြ၊ မိတ္ဖက္ေတြနဲ႔ networks အဖြဲ႔၀င္ေတြကုိ ဓါတ္ပုံေတြ ေ၀မွ်ေပးရာမွာ အရင္းအျမစ္တခု အေနနဲ႔ ရပ္တည္ေနတယ္။
Flickr အေၾကာင္း သိေကာင္းစရာမ်ား
- Flickr ဟာ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ကင္မရာ (metadata) နဲ႔ မွတ္တမ္းတင္ထားၿပီး ေဖ်ာက္ထားတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကုိပဲ ေဖၚျပတာ မဟုတ္ပဲ - ေန႔စြဲ၊ အခ်ိန္၊ GPS တည္ေနရာ၊ ကင္မရာ မိုဒယ္ စတာေတြလည္း ပါ၀င္ႏုိင္တယ္။
- Flickr ေပၚမွာ လူတဦးတေယာက္ရဲ႕ ပုံကုိ ခြင့္ျပဳခ်က္ မရပဲ လုံး၀ မတင္ပါနဲ႔၊ ဓါတ္ပုံ အားလုံးအေပၚ ပုိင္ဆုိင္မႈဟာ အဲဒီ ဓါတ္ပုံေတြအတြက္ သင္ ေရြးခ်ယ္ သတ္မွတ္လုိက္တဲ့ လုိင္စင္ ခြင့္ျပဳခ်က္ အမ်ိဳးအစားနဲ႔ ကုိက္ညီေနဖို႔ လုိတယ္။
